Một dòng họ thịnh vượng trăm năm tại mảnh đất nào đó, ắt hẳn đời đời đều thờ phụng một tôn chỉ nhất định. Nhà thờ họ kết hợp tôn chỉ này với lịch sử gia đình, từ đó tìm ra thứ duy trì mạch máu và cân bằng phồn vinh, tiếp đến là mỗi cá nhân lớn nhỏ trong nhà đều thấm nhuần tư tưởng ấy. Tôn chỉ này, lớn thì là khát vọng của dòng họ, nhỏ lại như lễ độ đãi khách. Nó không chỉ là sự ăn ý ràng buộc giữa mỗi cá nhân, mà còn cấu thành sự kiêu ngạo của dòng họ lớn làm quan. Một ngày nào đó suy vong, họ vẫn được người ta tôn trọng như cũ, bởi của cải không phải tiêu chuẩn duy nhất để đánh giá khi mỗi quốc gia quá độ từ phong kiến thành nhà nước. Người đột nhiên phất lên thường cảm thấy lạc lõng, họ phát hiện không phải cứ dùng sức người là vượt qua được khoảng cách nào đó. Những khoảnh cách này đã ăn nhập với tiếng khóc đầu đời của bé trai, khắc vào khuôn mặt nghiêm túc, lạnh nhạt của bà nội. Tự cổ chí kim, kiểu mẫu đi cùng thời gian mới là thứ đạt được ưu việt vượt thế tục. Bọn họ là hóa thạch sống của triều đại trước. Nhà họ Cao rất trọng lễ nghi, cũng quyết không để khách đường xa cảm thấy bất an và mất tự nhiên. Chỉ người phương Tây cao ngạo mới đào sâu và giễu cợt mánh lới lịch sự của người khác, tiếc là không có bao người đáng để nhà họ Cao vin vào đó mà uy hiếp hay sơ suất. Người khác luôn kính nể các dòng họ lớn và thường tự tưởng tượng ra rất nhiều điều đáng sợ. Ví dụ như Cận Tiêu, dọc đường cô thấp thỏm không thôi, sợ phải đối diện với cả nhà cao ngạo, mỉa mai, sau cùng lại phát hiện mọi sự không như vậy. Bà mụ dẫn dường cho cô và cậu Tư nom hiền lành, vừa đi vừa nhẹ giọng tỉ tê, câu chữ đó cho thấy ông Cao và bà Cao cũng là người dễ chịu. Chỉ vài bước đường như vậy thôi, đã khiến người ta yên lòng hơn nhiều lắm. Có điều, cô vẫn hoảng hốt như cũ, tuy nụ cười nhẹ trên mặt là biểu cảm quen thuộc khi đối diện với cha mẹ chồng nhà họ Nhan, giờ phút này trái tim lại trôi nổi bấp bênh như không an lòng, lại không rõ là vì điều gì. Trước khi họ vào phòng, đã có một cô gái mặc áo ngắn, váy dài thịnh hành một thời đứng ở đó, nom vừa đoan trang lại vừa phóng khoáng. Thêm nữa, bên cạnh cô ấy là người đàn ông đang ho khan, hẳn là cậu hai mắc bệnh lao kia. Hôm nay có nắng, không u ám lạnh lẽo, cậu hai nhà họ Cao cũng ngồi xe lăn ra ngoài. Anh ta lễ độ, trò chuyện với khách vài câu, sau chỉ cô gái bên cạnh: "Đây là em gái tôi." Anh ta cứ nói vài chữ lại ngừng vì ngứa họng muốn ho, người vẫn vẫn cố mím môi, thở đầy khó nhọc, cười ngượng ngùng: "Tên là Xu Hạm, năm nay vừa đi du học về." Anh ta nói đến đây lại mím môi, Cận Tiêu cũng bất giác nhìn sang, sợ anh ta không nhịn được mà lên cơn ho, không thở nổi rồi ngất đi. Cậu chủ kia nói những lời này đã là tròn trách nhiệm của người anh. Cô em thoải mái, nền nã nhận việc tiếp khách giúp anh, tiến lên cười với cậu Tư: "Lúc em đi du học cũng học cùng trường với cậu Tư, có phải nên gọi một tiếng đàn anh không?" Cận Tiêu bất giác quan sát cô ấy. Đại học mà cậu Tư nhắc đến luôn xa xôi, phải lênh đênh trên biển mấy tháng trời mới tới được. Cô không biết khi nào mới có thể tận mắt trông thấy nơi anh từng sinh sống, chuyện như vậy chỉ nghĩ thôi đã thấy mờ mịt rồi. Cô chỉ dám âm thầm mong mỏi, chờ được may mắn và thiên vị mỉm cười với mình một lần. Xu Hạm kia cũng học đại học, cũng băng qua vùng biển ấy như anh, hẳn là đã đi qua cả tiệm cơm Quảng Đông mở ở đầu phố. Cận Tiêu len lén ngưỡng mộ không thôi. Cao Xu Hạm thân thiện là thế, Cậu Tư lại không mấy nhiệt tình. Anh không quá lạnh nhạt, cũng không tỏ ra quá thân thiết, nghe Cao Xu Hạm nhắc tới chuyện du học, chỉ đáp: "Cha anh và nhà họ Cao thân thiết đã nhiều năm, Xu Hạm gọi "anh" cũng là lẽ nên làm." Anh vừa nói vừa chỉ Cận Tiêu, mặt mày nhu hòa hơn nhiều: "Đây là chị dâu em, Cận Tiêu." Anh nói vậy khiến Cận Tiêu ngượng ngập, đành cúi đầu xuống. Cao Xu Hạm thấy tai cô đỏ lên, ý cười trên gương mặt không vơi đi nửa phân, vẫn ấm áp như gió xuân. Cô ấy không để bụng Cận Tiêu nhỏ tuổi hơn mình, thân thiết tiến lên chào hỏi: "Chị Cận đẹp quá." Cao Xu Hạm dẫn họ tới phòng khách, tư lệnh Cao bộn bề công vụ, chỉ có em ruột là ngài Cao và người nhà họ Cao chờ trước ở đó. Vì tề tựu cùng bề trên, không một người phụ nữ nào dám mặc đồ đang lưu hành, đa phần lấy trang nhã làm trọng. Khi thấy Cận Tiêu, mấy người họ gật đầu, mỉm cười trước. Cô cũng vội cười đáp lại, vừa cười vừa nghĩ trước đó mình thấp thỏm đúng là vẩn vơ. Bà chủ nhà họ Cao ngồi ở chính giữa. Bà ấy quán xuyến cả một dòng họ lớn, lại gặp thời này, ắt là người khôn khéo, tài giỏi. Nếu chỉ là một bà lão hiền lành, sẽ trở thành gánh nặng của cả họ. Khi bà ấy hỏi chuyện trong nhà cậu Tư, trên mặt mang ý cười cũng không khiến người ta cảm thấy quá thân thiết, bởi chính bà ấy cũng không muốn làm thân với người khác. Nhà họ Nhan là phe quân phiệt mới nổi, ông Nhan trước đây cũng là một sĩ quan nho nhỏ, dựa vào dòng họ của bà cả mới bước từng bước đến được ngày hôm nay. Giờ đây quân phiệt nói chung trấn thủ một phương, đa phần là gặp may đúng dịp hoặc là lũ ruồi nhặng bu quanh kẻ cầm binh. Họ không có ông cha tài cao để khoe mẽ, gặp phải dòng họ từng quyền quý cao sang, dù nắm quyền hành trong tay, cũng cảm thấy không bằng người một cách khó hiểu. Nhìn chung, nhà họ Cao cũng xem thường nhà họ Hàn. Xem thường, đã cho thấy họ trong sạch hơn, vẻ vang hơn trong một số phương diện. Các dòng họ lớn đầy danh vọng, đáng lý nên duy trì phồn vinh và cân bằng khi các phe đang cắn xé nhau. Song, nhà họ Cao lại đẩy mình vào rủi ro "diệt tộc" khi tranh quyền với nhà họ Hàn, vậy mới thấy thói đời đã xoay vần đến thế nào. Cậu Tư còn đang trầm ngâm, tư lệnh Cao đã bước vào phòng khách. Ông ấy kém tư lệnh Nhan vài tuổi, nom còn phong độ, giọng vẫn sang sảng. Trông thấy cậu Tư, ông ấy mau chóng bước tới, cao giọng nói: "Trưng Bắc đến rồi đấy à, để ta nhìn xem nào." Lần cuối cậu Tư gặp ông ấy là trước ngày đi du học, trong buổi tụ họp ở nhà. Khi đó, đương nhiên không một ai chú ý đến cậu con út là anh. Anh ba vừa kết hôn, lấy con gái một của gia đình nổi danh phía Đông. Đó là mối hôn cực tốt, cũng khiến kế hoạch của vài người đổ bể. Dòng họ có thế lực lớn đi chăng nữa, suy cho cùng chỉ là một quần thể trên bàn cờ nào đó. Muốn tìm lối đi mới trong thế cuộc biến đổi khôn lường này, ắt phải đặt thêm nhiều quả cân khác nhau lên bàn cân. Tỉ như lúc này, tư lệnh Cao vỗ vai cậu Tư, thân thiết ra mặt như thấy con trai ruột đột nhiên lớn khôn, và cả ý cười trong mắt cậu Tư như đang ngưỡng vọng bậc cha chú đáng kính. Lại tỉ như mấy người phụ nữ nhà họ khách sáo với Cận Tiêu, cũng vì tạo dựng móc nối với cậu Tư, tiện đường cho nhiều chuyện ngày sau. Tất cả đều là bàn cân, hết thảy đều là quả cân. Bọn họ cùng vào bàn ăn, nhà họ Cao tuy neo đàn ông, vẫn còn mấy anh con rể được việc. Cánh đàn ông ngồi kế nhau mà châm rượu. Trước khi ăn đã nói nhiều chuyện nhà, lúc này bèn bàn sự vụ đương thời. "Trưng Bắc." Tư lệnh Cao ra hiệu để người bên cạnh rót rượu cho cậu Tư: "Phía Nam vẫn ổn chứ? Nghe nói ầm ĩ không ra thể thống gì à." Làn sóng của đảng Cách Mạng càng lúc càng lớn, thế lực tập kết ở khắp nơi. Thế lực của Mỹ, Nhật Bản và nhà họ Nhan chỉ được ngăn bằng ranh giới một tỉnh. Nhan Trưng Nam thường xuôi Nam mới kiếm được vũ khí và tiền bạc, hiệu quả thì có, chỉ là hiện giờ thành Tín Châu bị thẩm tra tư tưởng nghiêm ngặt, tập san cũng không được phát hành. Không được nhắc đến độc lập, không được nói tới tự do, Khổng Mạnh cũng bị lôi ra, tam tòng tứ đức thi thoảng được người nhắc tới. Mấy kẻ thống trị biết rằng đây là cách tốt nhất để khống chế cục diện, nếu không sẽ không thể cắt đứt mấy ngàn năm học thuyết đế vương. Văn hóa mới liên tục ập tới, ngoài muốn được tự do và phá vỡ ràng buộc, người ta còn tẩy chay truyền thống vì vận nước không biển đổi quá nhiều sau mấy lần quá độ, và vì cảm thấy chế độ mới chưa được hoàn thiện. Tư tưởng mới du nhập từ Nam ngược Bắc, thấm nhuần tới từng học sinh. Tư tưởng mới xuất hiện trên từng mặt báo, tuyên truyền tới cánh công nhân ít ỏi trong thành. Phía Bắc ngấm ngầm lo sợ, cậu Tư lại cảm thấy lo sợ không yên như vậy là chuyện bé xé ra to, chỉ cười cười: "Mười năm trước họ làm vậy, mọi người cũng có nhận ra đâu? Chẳng phải không có tác dụng sao?" Tư lệnh Cao lắc đầu: "Bây giờ Liên Xô cũng chen chân vào phía Nam rồi. Cháu không hiểu đâu, họ còn lấy đất làm mồi, rất được lòng dân." Cậu Tư uống một hớp rượu, hiểu được đại khái ý của ông ấy. Phía Nam đã loạn, lục đục phía Bắc đành buông bỏ đi thôi. Thù giết con cũng vậy, tranh chấp giữa các tỉnh cũng thế, đừng ghim mãi trong lòng, giờ là lúc cần hợp sức chống lại thời cuộc vì vinh hoa phú quý của các nhà. Chẳng trách lại tìm đến anh. Xem ra rối ren phía Nam đúng là rất phiền phức, bởi nếu sóng yên biển lặng, cha anh còn muốn khuếch trương thế lực về phía hướng Bắc. Không chỉ là sông Hoài, mà tiến Bắc chút nữa là Trung Nguyên cũng rất tốt. Cậu Tư đặt chén xuống: "Lấy đất làm mồi?" Anh nghĩ ngợi, trong mắt hiện lên chút xem thường: "Lúc Thái Bình Thiên Quốc (1) lấy đất làm mồi, cũng chẳng dám nói trắng ra như thế." (1) Thái Bình Thiên Quốc (1851–1864) hoặc Thiên Chế là một nhà nước trong lịch sử Trung Quốc được hình thành từ cuộc nổi dậy của nông dân do Hồng Tú Toàn cầm đầu vào giữa thế kỷ 19. Thái Bình Thiên Quốc có lãnh thổ trải rộng từ sông Dương Tử xuống phía nam Trung Quốc với trên 16 tỉnh và hơn 600 thị, có thủ đô là Thiên Kinh (Nam Kinh). Lịch sử phát triển và suy vong của Thái Bình Thiên Quốc gắn liền với cuộc đấu tranh của người Hán chống lại sự cai trị của nhà Thanh và sự xâm lăng của các thế lực phương Tây. Cách mạng trước nay không giải quyết được vấn đề của nông dân, song, bây giờ họ cũng cảm thấy thế lực không đủ, phải lấy đất đai làm mồi nhử. Cậu Tư cười, nông dân ấy à? Nông dân ở Trung Nguyên đã thảm đến vậy rồi, mấy chục năm qua họ đã sống sót thế nào? Chẳng phải là kiếm sống dưới gót sắt của quân phiệt, được chăng hay chớ ngày này qua ngày khác hay sao. Tư lệnh Cao chưa đón lời anh, chỉ trầm mặc hồi lâu. Đúng lúc đó, bà Cao sai người mang đồ ăn lên thêm. Mấy người hàng cháu chắt cười nói đôi câu, coi như bỏ ngỏ chuyện này. Mấy vị còn lại mời rượu tư lệnh Cao, nói thêm vài lời may mắn, ông ấy mới đáp lại từng người, cụng chén đưa ly rồi kể vài chuyện trước đây của tư lệnh Nhan. Quả là có phong thái của bậc cha chú dày dặn kinh nghiệm. Ông ấy nhận ra cậu Tư là người theo phái bảo thủ. Với tuổi của anh, bảo thủ tới mức đó chắc chắn do thừa hưởng sự giáo dục của cha. Đạo gia dạy con là vậy, đến tận bây giờ không nhìn ra được tư tưởng cũ của tư lệnh Nhan trên người Nhan Trưng Đông hay Nhan Trưng Nam, chỉ anh con út này là thừa hưởng trăm phần trăm. Thế nhưng, vẫn phải kết thành thông gia. Tư lệnh Cao đã có nhiều con rể tài giỏi túc trực bên mình, không cần thêm một người giỏi giang nữa. Ông ấy chỉ cần con trai nhà họ Nhan, một đốc quân trấn thủ ở vùng giáp giới của hai nhà. Người này có thể bảo thủ, có thể cổ hủ, nhưng cậu ta họ Nhan và nắm quyền cầm quân, vậy là đủ rồi. Tư lệnh Cao gắp thức ăn, ngoài mặt vẫn bình thản như cũ. Ria mép và tóc mai của ông ấy đã điểm bạc, lại không có dấu hiệu già trước tuổi, thậm chí vì vẻ sung sức của ông mà càng trẻ khỏe hơn. Ông ấy ăn vài miếng rồi hắng giọng: "Cháu từng ra nước ngoài, phải hiểu rằng tuyên truyền có dụng ý đủ để xúi giục người ta." Ông ấy cười: "Phía Nam có rất nhiều người trẻ, người trẻ luôn dễ bị kích động."